Ο Φθιώτιδος Δαμασκηνός 1914 – 1996

Του Χαράλαμπου Χαραλαμπόπουλου

Κάθε άνθρωπος κατά τη διάρκεια της ζωής του πρέπει να έχει ως πρωταρχικό του στόχο να εκπληρώνει, ανεξάρτητα από το μετερίζι στο οποίο αγωνίζεται, το καθήκον προς την κοινωνία και τους συνανθρώπους του. Ο μακαριστός μητροπολίτης Δαμασκηνός, τον οποίο σήμερα τιμάμε, χωρίς υπερβολή αναλώθηκε για τον άνθρωπο και συνέβαλε στην απάλυνση του ανθρώπινου πόνου.

Έτσι σημερινή τελετή δεν είναι μια απλή τυπική που ενέργεια μιας ομάδας ανθρώπων που είχαν την πρωτοβουλία να τιμηθεί ένα επιφανές πρόσωπο. Είναι η αυθόρμητη εκδήλωση της ηθικής υποχρέωσης συνανθρώπων να αποδέχονται και να ανταποδίδουν την προσφορά. Επομένως η σημερινή γιορτή είναι η οφειλόμενη τιμή σε αυτόν πόσο όλη τη διάρκεια της ζωής του δεν ξέχασε τον άνθρωπο, αλλά και τον τόπο στον οποίο γεννήθηκε.

Ο κατά κόσμον Νικόλαος Παπαχρήστου γεννήθηκε στη Δορβιτσά το έτος 1914. Αυτή η χρονιά ήταν σημαδιακή. Τότε υλοποιήθηκε Η μεταρρύθμιση της κυβέρνησης του Ελευθερίου Βενιζέλου, που νομοθετήθηκε το 1912 με την κατάργηση των αποστεωμένων από τις κρατικές και κομματικές επεμβάσεις δήμων και την ίδρυση κοινοτήτων. Πρώτος κοινοτάρχης ο κρεοπώλης πατέρας του, Γιάννης Κων. Παπαχρήστου. Οι συνθήκες της εποχής δύσκολες και ταραχώδεις και το μέλλον για τον μικρό Νίκο αβέβαιο.

Το 1923, ένα έτος μετά τον ενταφιασμό των ονείρων του Ελληνισμού   με την Μικρασιατική Καταστροφή, νέες δυνάμεις εισέρχονται στην υπηρεσία του έθνους μας και ο θείος του, αδερφός της μητέρας του Ουρανίας, Δαμασκηνός Παπανδρέου, Χειροτονείται Μητροπολίτης Κορινθίας. Ο μικρός Νίκος βρήκε στο πρόσωπό του θείου του τον προστάτη, που του άνοιξε το δρόμο για την ευρύτερη μόρφωση και ζηλευτή σταδιοδρομία. Εδώ πρέπει να τονιστεί Η καλή πλευρά της οικογενειακής αλληλεγγύης με την επίνευση της Θείας Πρόνοιας. Μερικά χρόνια πρωτύτερα ο ίδιος Αρχιεπίσκοπος είχε δεχθεί την πατρική προστασία του θείου του, του αδερφού του πατέρα του, ηγουμένου Χριστόφορου Παπανδρέου, που υπήρξε το εφαλτήριο για την   αναρρίχηση του στα εκκλησιαστικά και πολιτειακά αξιώματα.

Μετά την εκκλησιαστική σχολή Κορίνθου εγγράφεται στην θεολογική σχολή Χάλκης του Οικουμενικού Πατριαρχείου, όπου πλάτυναν οι πνευματικοί του ορίζοντες και είχε την τύχη να συνδεθεί και συναναστραφεί με συμφοιτητές, όπως ο κατοπινός Οικουμενικός Πατριάρχης Δημήτριος κι άλλοι διαπρεπείς Ιεράρχες, που εκόσμησαν την Ορθόδοξη Εκκλησία.

Με τον βαρύ θεολογικό εξοπλισμό της Χάλκης, την ιερατική πατρογονική παράδοση του πατρικού και μητρικού γένους του, καθώς και την παρότρυνση και καθοδήγηση του θείου του Αρχιεπισκόπου, δεν μπορούσε παρά να ακολουθήσει το δρόμο του Ιερού Θυσιαστηρίου. Έτσι το 1946 χειροτονείται Πρωτοσύγκελος και Ιεροκήρυκας στην Μητρόπολη Ναυπακτίας και Ευρυτανίας. Το 1947 μετατίθεται στην αρχιεπισκοπή Αθηνών και τοποθετείται πρωθιερεύς στον Ιερό Ναό Αγίου Βασιλείου Πολυγώνου, ως και μόνιμος σύμβουλος του ΤΑΚΕ, όπου έδειξε τις διοικητικές του ικανότητες, αλλά και την ιδιαίτερη εκτίμηση του στον εφημεριακό Κλήρο.

Η ενοριακή και γενικότερη εκκλησιαστική δράση του προκάλεσαν το ενδιαφέρον της Ιεράς Συνόδου, η οποία του ανέθεσε το 1956 τα καθήκοντά του γραμματέως και το 1957 τα νευραλγικά καθήκοντα του αρχιγραμματέως. Φυσικό επακόλουθο της ευδόκιμης 14ετούς ιερατικής και ποιμαντικής πορείας, αλλά και των διοικητικών ικανοτήτων που επέδειξε κατά τη διάρκεια της, ήταν η εκλογή του στις 7 Μαΐου 1960 στο θρόνο της Μητρόπολης της Φθιώτιδος, την οποία εποίμανε επί 36 χρόνια μέχρι το θάνατό του. 36 ολόκληρα χρόνια που οι Φθιώτες χαρακτηρίζουν ως έτη δημιουργικής παραγωγής, πνευματικής και ανθρωπιστικής παιδείας.

Ευαγή ιδρύματα κοινωνικής ευποιίας, εκκλησιαστικά σχολεία, πνευματικά ιδρύματα, ενορίες που αναδιοργανώνονται και επανδρώνονται, διαλυμένα μοναστήρια που ανακαινίζονται και στελεχώνονται, παιδικές κατασκηνώσεις που γίνονται αναπτυξιακό και εξυγιαντικό εργαλείο μιας ολόκληρης περιοχής. Ένα τεράστιο έργο αγάπης και κοινωνικής αλληλεγγύης και στο κέντρο ο Άνθρωπος. Ο άνθρωπος ο πονεμένος, ο δυστυχισμένος, ο κατατρεγμένος, ο φτωχός.

Ο Δαμασκηνός δεν ήταν επαγγελματίας φιλάνθρωπος, που χρησιμοποιεί τον ανθρώπινο πόνο για να επιδειχθεί και να αναδειχθεί. Πίστευε στον άνθρωπο και θεωρούσε επιτακτικό χριστιανικό του καθήκον να προσφέρει την οποιαδήποτε βοήθεια χωρίς τυμπανοκρουσίες και με απόλυτη διακριτικότητα, για να μην προσβάλει και υποτιμήσει την ανθρώπινη προσωπικότητα. Ήταν ο ίδιος ταπεινός και ευπροσήγορος, αφιλοχρήματος και γενναιόδωρος και όλη συμπεριφορά του προερχόταν από τα ενδόμυχα είναι του. Ήταν τρόπος ζωής και φιλοσοφίας για τον αμνησίκακο Δαμάσκηνο να βοηθάει ακόμα και τους αχάριστους.

Τα προβλήματα του κόσμου απασχολούσαν πολύ και τον ίδιο. Για αυτό με ατελείωτες λίστες αιτημάτων ανεβοκατέβαινε τις σκάλες των υπουργείων για να επιτύχει λύσεις, όπου ήταν μπορετό, στα αμέτρητα προβλήματα των συνανθρώπων του. Και στους Κληρικούς και μοναχούς της περιφέρειάς του δεν ήταν ο υπερόπτης προϊστάμενος, αλλά ο αληθινός πνευματικός πατέρας που τους καθοδηγούσε, τους συμβούλευε και τους ενθάρρυνε. Και αυτοί τον αισθάνονταν ως προστατευτικό κάλυμμα και τον αποκαλούσαν με τρυφερότητα Ιερόν Πάπλωμα.

Για όλα αυτά και για πολλά άλλα, που δεν υπάρχει χρόνος να απαριθμηθούν, το Σεπτέμβρη του 1995, ένα χρόνο περίπου προ του θανάτου του, το Δημοτικό Συμβούλιο Λαμίας, εκφράζοντας τα Παμφθιωτικά αισθήματα, των ανακήρυξε επίτιμο δημότη και του απέδωσε το χρυσό μετάλλιο της πόλης. Το ποίμνιο   αναγνωρίζει και ευγνωμονεί τον ποιμενάρχη του. Τούτο φάνηκε για μια ακόμα φορά κατατείνει πάνδημη κηδεία του 24 Μαΐου 1996. Τα δάκρυα στα μάτια χιλιάδων Φθιωτών   που τον συνόδευαν ήταν εύγλωττο δείγμα τιμής του ποιμνίου στον άξιο Ιεράρχη του.

Και στο ευρύτερο εκκλησιαστικό πεδίο ο Δαμασκηνός ήταν ο ιεράρχης των χαμηλών τόνων, της μετριοπάθειας και της καταλογής και αγωνιζόταν στα συλλογικά εκκλησιαστικά όργανα για την επικράτηση του μέτρου. Οι αγώνες για την ανύψωση του εφημεριακού Κλήρου είναι επίσης γνωστοί. Μπορεί ο Δαμασκηνός να απομακρύνθηκε από τη γενέτειρά, ουδέποτε όμως αποκόπηκε ψυχικά απ’ αυτήν. Το πνεύμα του τριγυρνούσε εδώ, όπου οι τάφοι των γονέων και παππούδων του. Η τακτική παρουσία στο πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής και οι συχνές επισκέψεις του στο χωριό αποδεικνύουν τον άρρηκτο δέσιμο με τη γενέτειρα.

Ο Δαμασκηνός έθεσε το χωριό υπό την προστατευτική του ομπρέλα και μια σειρά κοινωφελών έργων οφείλονται στις δικές του σύντονες ενέργειες. Ο σύλλογος Δορβιτσωτών ευγνωμονώντας τον, τον Ιούλιο του 1971 τον ανακήρυξε επίτιμο πρόεδρό του, μια μικρή εκδήλωση τιμής και ευγνωμοσύνης, που ίδιος τίμησε μέχρι το θάνατό του.

Σήμερα οι Δορβιτσώτες με την καθοριστική συμβολή του πατρός παπα-Γιάννη Ραμπαούνη επαναβεβαιώνουν τους στενούς δεσμούς με τον Δαμάσκηνο και η προκειμένη προτομή ας αποτελεί μνημόσυνο εσαεί.