Ίδρυση – Κάτοικοι

Η Δορβιτσά είναι ένα από τα αρχαιότερα χωριά της Ναυπακτίας. Πότε ακριβώς ιδρύθηκε κανένας πια δεν ξέρει. Το πιθανότερο είναι ένα κτίστηκε μερικά χρόνια μετά την άλωση από κυνηγημένους, που βρήκαν στα πυκνά δάση του χωριού σίγουρο καταφύγιο. Είναι βέβαιο ότι η περιοχή καλυπτόταν από πυκνά δάση δρυών, πουρναριών και γαύρων. Τι έγιναν όμορφα δάση αυτά; Η απάντηση είναι εύκολη, όσο και θλιβερή. Τα κατάστρεψε η φωτιά και το τσεκούρι. Μολογάνε ότι τεράστιοι κορμοί δέντρων τοποθετούνταν στα θεμέλια των σπιτιών, όταν το έδαφος ήταν σαθρό, γιατί τότε τα τσιμέντα για τα σίδερα ήταν ακόμα άγνωστη. Τώρα τα απομεινάρια του παλιού πυκνοδάσους δεν φοβούνται τους προαιώνιους εχθρούς τους, η αγάπη και η φροντίδα του Δορβιτσώτη τα προστατεύει. Ποιοι ήσαν οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού, κανένας δεν θυμάται σήμερα. Ο Σωτήρης Κωστόπουλος γράφει ότι ιθαγενής κάτοικος του χωριού ήταν ο Κ. Μάνταλος. Τούτο όμως δεν επιβεβαιώνεται από άλλη πηγή. Πάντως στη Στράνωμα υπάρχει τοπωνύμιο < στο Μάνταλο > και Μανταλής αγωνιστής διασώζεται στους καταλόγους του στρατηγού Ανδρ. Σιαφάκα. Ιδρυτές του Μοναστηρίου της Αμπελακιώτισσας, που σύμφωνα με την παράδοση κτίστηκε ύστερα από την ανεύρεση της εικόνας της Παναγίας στα 1455, ήταν , καθώς λένε, οι Δορβιτσώτες καλόγεροι Σαμουήλ και Αντώνιος. Μάλιστα ο Σαμουήλ ήταν ο ένας από τους καλόγερους που έφερε στο μοναστήρι το χέρι του Αγίου Πολυκάρπου το 1475 από τη Σμύρνη. Το παλιότερο έγγραφο στοιχείο γύρω από το χωριό είναι ένα έγγραφο του Σεπτέμβρη του 1770. Σύμφωνα με αυτό οι Λευτεριάνοι πούλησαν το κτήμα του Βαρένου προς < τους τιμιωτάτους και προστάτες του Βιλαγετίου Κραβάρου>. Η πώληση έγινε σε πολλούς προύχοντες διαφόρων χωριών, όπως <……τους προς το κυρ Κωσταντή και Δημάκη και λοιπούς Τεροβιτζιότες>. Τώρα ποιοι είναι αυτοί οι Δορβιτσιώτες πρόκριτοι είναι άγνωστο. Ακόμα ένα έγγραφο του 1791 όπου υπογράφει από την < Τιροβητζά ο Παντελογιάννης >. Ύστερα μια θύμηση του 1795, που έγραψε σ ένα παλιό Ευαγγέλιο ένας γερόπαπας, ο Παπαδημήτρης Τσοπέλης. Στη θύμηση αυτή εκτός από τους Τσοπελαίους, σήμερα Παπαϊωανναίους, αναφέρονται ο Ταρανοχρήστος, ο Μελίσσης και ο Παντελογιώργος. Επίσης σε έγγραφο του 1823 υπογράφουν < από Τεροβίτζα ο παπαντρίας Κουτζονικολόπουλος και ο Σιάχος>. Στις 20 Δεκεμβρίου 1844 οι κάτοικοι του Δήμου Προσχίου με αναφορά τους προς την Βουλή των Ελλήνων ζητούν να επανιδρυθεί το Μοναστήρι της Χόμορης, η Παναγιά η Καβαδιώτισσα, που καταργήθηκε στα 1834. Απ᾽ τη Τουρβητζά, όπως την αναφέρουν, υπογράφουν.

Αναγνώστης Μανίκας

Γιάννος Γιωργαράς

Ν. Παντιλής

Παναγή Ταρναράς

Γιώργος Κανελής

Αντρίας Παϊσιος

Κωνσταντης Παϊσιος

Επικυρούται η γνησιότης των όπισθεν και ανωτέρω υπογραφών.

Ο Πάρεδρος Δημήτρης Σιάχος.

Έτσι από τις αρχαιότερες οικογένειες του χωριού μας είναι οι Τσοπελαίοι, οι Ταρωνάδες, οι Μελισσαίοι και οι Παντελαίοι. Σ᾽ αυτούς πρέπει να προσθέσουμε τους Παϊσαίους, τους Γιωργαραίους, τους Παχουμαίους, τους Αγραφιταίους, τους Παπαντριαίους, τους Ντοτζικαίους, τους Γεωργαλαίους, τους Μακραίους, τους Μανικαίους, τους Ασημακακαίους, τους Γιαννοπουλαίους, τους Σιαχαίους, τους Κανελαίους και άλλους που ξεχάστηκαν τώρα τα ονόματά τους. Στους επαναστατικούς και μεταπαναστατικούς χρόνους κατοίκησαν στο χωριό οι Σταυραίοι ή Χαραλαμποπουλαίοι, οι Στουρναραίοι, οι Λυτραίοι, οι Μαλαμαίοι, οι Σκερπαναίοι, οι Καλτσαναίοι και άλλοι.